بتن پاشنده یا همان شاتکریت فرایندی است که در آن بتن یا ملات بر روی یک سطح پاشیده می شود تا لایه ایی متراکم،خود نگهدار و باربر ایجاد کند. در مواردی که شکل کار پیچیده یا قالب بندی مشکل و پر هزینه باشد به ویژه در بهسازی ساختمان ها و پله ها از این نوع بتن استفاده می شود استفاده از این نوع بتن به تجربه،تامین، تدابیر مناسب و کارگران فنی و متخصص به ویژه در امر بتن پاشی نیاز دارد امتیاز عمده این نوع بتن در مقایسه با بتن معمولی آن است که در این حالت فقط به قالب داخلی(مش) و یا یک سطح موجود نیاز می باشد به همین دلیل،این روش اجرای بتن برای سطوح مدور و قوسی مانند تونل ها و دودکش ها کار برد روز افزون یافته است
بتن پاشنده(شاتکریت) بر مبنای زمان افزودن آب اختلاط به مخلوط سنگدانه ها و سیمان،به دو دسته بتن پاشیده خشک و بتن پاشیده تر تقسیم میشود
موارد استفاده بتن پاشنده یا شاتکریت
اجرای عملیات بتنی مانند احداث دیواره های حاءل،پوشش داخلی تونل ها،احداث استخر ها و برکه های بتنی،مخازن بتنی بزرگ،لاینینگ ها،تونل ها،سازه های بتنی با اشکال نا منظم،تثبیت شیب ها،ایجاد پوشش ضد آتش بر روی سازه های مختلف
اجرای عملیات تعمیراتی اعم از سازه های بتنی مانند تعمیرات،تقویت،بهینه سازی،مرمت کارهای هنری و تزیینی،تثبیت پوشش های محافظتی
مشخصات کلی بتن های شاتکریت
برای حصول اطمینان از چسبندگی مناسب،تراکم کافی و خواص فیزیکی مطلوب،تهیه طرح اختلاط بتن شاتکریت نیاز به دقت ویژه دارد
نسبت آب به سیمان برای این نوع بتن معمولا در محدوده 0.35 الی 0.50 قرار می گرید
حداکثر سنگدانه های بتن مصرفی 20 میلیمتر است
وزن مخصوص بتن پاشیده مشابه بتن معمولی می باشد
این نکته را در نظر داشته باشید که افزودن دوده سیلیسی به این نوع بتن غالبا موجب کاهش قابل ملاحظه ایی در کمانه کردن و برگشت سنگدانه های مخلوط و کم شدن پرت کار می گردد بنابراین در تعیین نسبتهای مخلوط بتن پاشیده شده باید توجه داشت که قسمتی از مخلوط در اثر کمانه کردن سنگدانه ها از بین می رود
به دلیل سرعت بیش از اندازه ذرات هنگام پاشیدن بتن توجه به مساءل ایمنی برای عوامل اجرایی از اهمیت خاصی برخوردار است
مزایا بتن پاشنده
1ـمصرف آب کمتر در نتیجه مقاومت فشاری بالاتر
2ـعدم نیاز به قالب بندی و در نتیجه سرعت دراجرای بالا
3ـاجرای اشکال پیچیده بدون استفاده از قالب
4ـمعایب بتن پاشنده
5ـمصرف سیمان بیشتر
6ـنیاز به افراد متخصص در امر پاشیدن بتن
7ـلزوم استفاده از وسایل خاص بتن پاشی
روش اجرای شاتکریت به دو صورت تر و خشک می باشد انتخاب یکی از این دو روش به عوامل متعددی از جمله هزینه،مهارت، مقاومت فشاری،دوام وسعت و غیره بستگی دارد
از تفاوت شاتکریت تر و خشک
1ـمقاومت فشاری روش خشک بیشتر از روش تر می باشد
2ـدوام روش خشک کمتر از روش تر است
3ـپرت کار(کمانه کردن سنگدانه ها) در روش خشک بیشتر از روش تر است به طوری که در روش خشک پرت کار می تواند تا 40 درصد باشد در حالی که پرت کار در روش تر به کمتر از 20 درصد می رسد
4ـدستگاه بتن پاشی در روش تر معمولا گران تر از روش خشک می باشد
5ـپاشیدن بتن به روش سربالا در روش خشک آسانتر صورت می پذیرد و بازگشت و ریزش مصالح کمتر از روش تر خواهد بود
6ـاستفاده از مواد افزودنی حباب ساز برای افزایش مقاومت بتن در برابر یخ زدن و آب شدن فقط در روش تر امکان پزیر می باشد
شاتکریت خشک
روش ساخت بتن پاشیده(شاتکریت) خشک
مخلوط خشک ماسه و سیمان توسط پمب شاتکریت به صورت خشک به داخل لوله پاشنده ملات یعنی نازل یا سر شلنگی منتقل می شود آب مورد نیاز در این حالت در حین خروج مصالح از سر نازل به آن اضافه می گردد که با توجه به سرعت زیاد خروج مصالح از سر نازل اضافه شدن آب در کسری از ثانیه صورت می پزیرد بنابراین ممکن است که آب به بعضی از دانه های سیمان نرسد و در نتیجه عمل هیدراته شدن این دانه ها به وجود نیاید و در نتیجه بخش قابل توجهی از این مصالح پاشیده شده به سطع کار مورد نظر نچسبد و جز پرت کار محسوب شود این روش در عملیات تثبیت قبل از اجرای لاینیگ ها،تونل ها و کار های روکش و تعمیراتی با ضخامت کمتر از 10 سانتی متر استفاده میگردد
شاترکریت تر
در این روش مواد تشکیل دهنده و آب به طور کامل مخلوط می شوند وسپس به محفظه دستگاه انتقال می یابد سپس مخلوط به داخل شلنگ انتقال یافته و به کمک فشار هوا یا از طریق جابجایی به سر شلنگ منتل می شود ماده زود گیر کننده در سرشلنگ اضافه میشود مخلوط که الان آماده خارج شدن از سر شلنگی است به سرعت از دهانه خارج شده و بر سطح مورد نظر پاشیده میشود افزودنی که داخل لوله به مخلوط اضافه شده باعث زود سفت شدن مخلوط می گردد
مزایای این روش نسبت به روش خشک
چسبندگی مطلوب به سطح زیر کار در کارهای تعمیراتی و روکشی
چسبندگی مطلوب بتن به آرماتور ها